Kafaya alınan darbeler baş bölgesindeki ciltte, kafatası kemiğinde veya beyin dokusunda yaralanmalara neden olabilir. Bir dış kuvvete bağlı olarak, beyinde oluşan hasarlara travmatik beyin hasarı denir.
Travmatik beyin hasarı en sık trafik kazaları, düşmeler, spor kazaları ve şiddet eylemleri nedeniyle oluşur. Kafaya alınan darbeler sonrası travmatik beyin hasarı belirtileri mutlaka yakından izlenmelidir. Kişide travmatik beyin hasarına bağlı bir belirti fark edilirse acilen doktora başvurmak gerekir.
Herhangi bir belirti olmasa dahi şiddetli kafa travmaları sonrası doktora başvurmak gerekir. Çünkü bazı durumlarda travmatik beyin hasarı belirtileri aniden değil saatler sonra ortaya çıkabilir.
Kafa travması sonucu beyinde doğrudan veya dolaylı hasar oluşabilir:
- Doğrudan hasar, beyin dokusunun direkt darbenin etkisine bağlı olarak hasarlanmasıdır. Yaralanma sırasında veya çok kısa süre içinde gerçekleşir.
- Dolaylı hasar ise, dolaşımsal ve metabolik bozukluklara bağlı ortaya çıkar. Saatler, günler ya da haftalar içinde etkisini gösterebilir. İyi bir tıbbi bakımla dolaylı hasarlar önlenebilir veya azaltılabilir.
Beyin Sarsıntısı (Konküzyon) Nedir?
Kafaya alınan hafif darbeler, beyin sarsıntısı olarak bilinen konküzyona yol açar. Beyin sarsıntısında fiziksel bir hasar tespit edilemez fakat beyin fonksiyonlarında bazen sadece birkaç saniye, bazen ise birkaç ay sürebilen bozukluklar görülür. Beyin sarsıntısında:
- Baş ağrısı,
- Birkaç saniye veya dakikalık bilinç kaybı,
- Yaralanma anını hatırlamama,
- İşitme – görme – tat ve koku duyularında değişiklik,
- Dikkat eksikliği ve kafa karışıklığı,
- Duygusal dalgalanmalar ve
- Yorgunluk gibi belirtiler görülebilir.
Beyin sarsıntısı (konküzyon), genelde iyileşebilir. Ancak beyin sarsıntısının etkisini atlatmadan ikinci kez travmaya maruz kalmak “ikinci darbe sendromu” denilen ölümcül duruma yol açabilir. Bu nedenle beyin sarsıntısı geçiren kişinin istirahat etmesi çok önemlidir.
Travmatik Beyin Hasarı Belirtileri Nelerdir?
- Geçmeyen ve gittikçe kötüleşen baş ağrısı,
- Bulantı ve birden çok kez kusma,
- Konuşma bozukluğu,
- Nöbet geçirme,
- Bilincin birkaç dakikadan uzun süre kapanması ve uyandırılamama,
- Bir ya da her iki göz bebeğinde genişleme,
- Kol veya bacaklarda uyuşma, hareket kaybı,
- Kafa karışıklığı ve sinirliliğin gittikçe kötüleşmesi
Travmatik beyin hasarı geçiren bir kişide erken dönemde veya geç dönemde ortaya çıkabilecek ek sorunlar ise şunlardır:
- Bilinç bozuklukları ve nöbetler (epilepsi),
- Kan basıncı, kalp hızı ve vücut sıcaklığı kontrolünün bozulması (otonom disfonksiyonlar),
- Kas veya diğer yumuşak dokularda ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açan kemikleşmeler (heterotopik ossifikasyon)
- Bacak damarlarında pıhtı oluşması (derin ven trombozu) ve akciğere pıhtı atması (pulmoner emboli),
- İdrar ile ilgili sorunlar,
- Yutma ve beslenme sorunları,
- Kaslarda istemsiz sertlik ve kasılmalar (spastisite) ve kas güçsüzlüğü
- Hormon sisteminde bozukluklar ve kandaki tuz dengesinin bozulması
- Psikiyatrik sorunlar ve hafıza kaybı
Travmatik Beyin Hasarı Sonrası Fizik Tedavi
Travmatik beyin hasarı sonrası iyileşme, fizik tedavi ve rehabilitasyonun özel ilgi alanlarından biridir. Travmatik beyin hasarı, inme gibi beyni etkileyen bir sorundur. Travmatik beyin hasarı belirtileri inme ile benzerlik gösterse de kendine özgü farklılıklar vardır.
Travmatik beyin hasarı tedavisi, farklı uzmanların görev aldığı bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon hekiminin önderlik ettiği bu ekip fizyoterapist, ergoterapist, fizik tedavi teknikeri, konuşma – yutma terapisti, solunum terapisti, rehabilitasyon hemşiresi gibi sağlık profesyonellerinden oluşur. Hasta gereken durumlarda nöroloji, beyin cerrahisi, iç hastalıkları, psikiyatri gibi bölümlerden destek alır. Bu nedenle travmatik beyin hasarı rehabilitasyonu, bu alanda uzmanlaşmış kapsamlı kliniklerde gerçekleştirilmelidir.
Rehabilitasyon programı her hasta için, hastanın klinik durumuna uygun olarak özel şekilde planlanır. Tedavinin seyrine ve iyileşme durumuna göre yeniden planlamalar yapılabilir. Tedavide nöro-rehabilitasyon teknikleri ve robotik rehabilitasyon cihazları bir arada kullanılır. Rehabilitasyonun nihai amacı hastanın ev ve toplum yaşamına geri kazandırılmasıdır.
Okumaya Devam Edin : “Yatılı Kapsamlı Fizik Tedavi“
Referans: mayoclinic.org
