İnme sonrası fizik tedavi ve rehabilitasyona mümkün olan en kısa sürede başlamak, iyileşme potansiyelini artırır. Ancak bazı hastalar, erken dönemde yoğun fizik tedavi uygulamaları için uygun olmayabilir. Öncelikle hastanın tıbbi durumunun stabil hale gelmesi gerekir. Bu yazımızda inme sonrası fizik tedaviye ne zaman başlanması gerektiğini sizlerle paylaştık.

İnme, beynin kan dolaşımının kanama veya tıkanıklık nedeniyle bozulması ve beynin bazı bölgelerinin yeterince beslenememesi sonucu meydana gelir. Beslenemeyen beyin hücreleri hasar görür ve sorumlu oldukları fonksiyonları yitirirler. Bu nedenle inme sonrası;

  • kolu ve bacağı oynatmada güçlük,
  • denge ve yürüme bozukluğu,
  • görme kaybı,
  • konuşma bozukluğu,
  • duyu kayıpları ve bilinç kaybı gibi şikayetler meydana gelebilir.

İnmenin tüm belirtilerini öğrenmek için tıklayabilirsiniz.

inme belirtileri nelerdir, inme nasıl anlaşılır

İnme Sonrası Beyindeki Değişimler

İnme nedeniyle hasar gören beyin dokusu, kendini iyileştirmeye yönelik pek çok mekanizmayı devreye sokar. İnme sonrası beyinde yaşanan değişimleri en basit haliyle anlamaya çalışalım:

  1. Akut Dönem: İnme geçiren hasta en kısa sürede sağlık kurumuna ulaştırılmalıdır. İnme sonrası ilk saatler ve uygulanan acil tıbbi müdahaleler hayati önem taşır. Bu dönemde beyinde dolaşımsal – metabolik değişiklikler ve bağışıklık sistemi yanıtları görülür.
  2. Ödemin Çekilmesi ve Toparlanma: İnme sonucu beyin hücrelerinin hasar görmesi nedeniyle beyin ödemi gelişir. Beyin ödemi, hasar gören beyin hücrelerinin yanında sağlıklı beyin hücrelerini de kısmen hasara uğratır. Ödemin çözülmesiyle birlikte kısmi hasar gören hücreler toparlanmaya başlar ve fonksiyonlarını geri kazanırlar.
  3. Nöroplastisite Dönemi: Bu dönemde, beyindeki sinir bağlantıları yeniden şekillenir. Bazı bağlantılar silinirken yeni sinir bağlantıları da meydana gelir. Beynin nöroplastisite özelliği, inme sonrası iyileşmeyi mümkün kılar.
  4. Plato Dönemi: İnmeden haftalar veya aylar sonra iyileşme hızı düşmeye başlar. Bu döneme plato dönemi adı verilir. Ancak plato dönemine ulaşmak iyileşmenin durduğu anlamına gelmez. Çeşitlendirilmiş egzersizler ve yoğun fizik tedavi uygulamaları beynin nöroplastisite özelliğini uyararak iyileşmeyi sürdürür.

inme sonrası beyin nasıl iyileşir

İnme Sonrası İyileşme

Beyinde oluşan ödemin çekilmesi ve toparlanma sürecinden itibaren hasta iyileşmeye başlar. İyileşme süreci inmenin yeri ve şiddeti; kişinin yaşı ve genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlıdır. Her hastada iyileşme süresi ve derecesi farklılık gösterebilir. Genellikle en hızlı iyileşme ilk 3 ayda gerçekleşir. 

Hafif inmelerde, ölen beyin hücrelerinin görevini üstlenmek için hemen komşu beyin hücreleri organize olabilir. Daha şiddetli inmelerde ise komşu hücreler yetersiz kalabilir ve daha uzak beyin alanları yeniden organize olurlar:

  • Örneğin kol ve bacak hareketlerimizden sorumlu olan motor korteks hasar görürse; komşu bölge olan ve hareketi planlamaktan sorumlu premotor korteks kaybedilen fonksiyonları üstlenebilir.
  • Veya beynin sağ yarısında gerçekleşen hasar sonucu, sol beyin yarısındaki eş bölge kaybedilen fonksiyonları üstlenebilir.

Beyinde gerçekleşen bu değişimler, ileri görüntüleme yöntemleri ile izlenebilmektedir. Ancak henüz tüm süreç yeterince anlaşılamamıştır.

inme sonrası fizik tedavi ne zaman başlamalıdır

İnme Sonrası Fizik Tedavi

İnme sonrası fizik tedavi, en erken dönemden itibaren başlamalıdır. Genel olarak, ilk 24-48 saatten sonra fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi hastayı değerlendirir ve fizik tedavi programını planlar. Ancak bazı hastalarda tıbbi durumun stabil hale gelmesi daha uzun sürebilir. Hastanın hayati riskleri devam ediyor olabilir veya girişimsel işlemler ve ameliyat gibi süreçler yaşanabilir. Bu hastalar, ilk günler veya haftalarda fizik tedaviye uygun olmayabilir.

Yoğun bakımdan itibaren; doğru pozisyonlama, sık pozisyon değiştirilmesi, atelleme ve pasif eklem egzersizleri gibi uygulamalar başlanır. Hastanın tıbbi durumu uygun olduğunda, fizik tedavi ve rehabilitasyon programı yoğunlaşmaya başlar.

Hastanın yoğun fizik tedavi çalışmalarına uygun olup olmadığı nöroloji, beyin cerrahisi, fizik tedavi ve rehabilitasyon, kardiyoloji ve yoğun bakım gibi branşların ortak değerlendirmesi sonucu belirlenir. Hasta yoğun bakım veya nöroloji kliniklerinde tıbbi durumu stabil hale geldikten sonra kapsamlı fizik tedavi kliniklerine nakil alınır. Bu aşamadan itibaren yatılı kapsamlı fizik tedavi süreci başlar.

Yatılı Kapsamlı Fizik Tedavi Hakkında Bilgi Almak İçin Tıklayın

Referanslar:

  1. Finding an optimal rehabilitation paradigm after stroke: enhancing fiber growth and training of the brain at the right moment
  2. Repairing the human brain after stroke: I. Mechanisms of spontaneous recovery
  3. Cerebral network disorders after stroke: evidence from imaging-based connectivity analyses of active and resting brain states in humans