İnme sonrası iyileşme süreci her hastada farklı şekilde gerçekleşebilir. İnmenin şiddeti, etkilediği alan, hastanın yaşı gibi iyileşmeyi belirleyen bazı önemli faktörler mevcuttur. İyileşme sürecini etkileyen faktörleri öğrenmek için “Felç İyileşme Süresi | İnme (Felç) Tedavisi Ne Kadar Sürer?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
İyileşme süreci her hastada farklılık gösterse de belirli iyileşme evreleri birçok hastada benzer düzende gerçekleşir. 1960’lı yıllarda Signe Brunnstrom, inme hastalarının iyileşme paternlerinin benzerlik taşıdığını keşfetmiş ve bu paternleri tanımlayarak Brunnstrom yaklaşımını geliştirmiştir.
Brunnstrom’a göre inmeye bağlı felç gelişen hastalarda, iyileşme evreleri şu şekilde ilerler:
- Kasların tamamen gevşek olduğu 1. evre,
- Kasılmaların ortaya çıktığı 2. evre,
- İstemsiz kasılmaların zirve yaptığı 3. evre,
- İstemsiz kasılmaların azalıp yerini istemli hareketlerin aldığı 4. evre,
- Daha koordine hareketlerin görüldüğü 5. evre,
- Kasılmaların kaybolup incelikli eklem hareketlerinin ve tama yakın iyileşmenin görüldüğü 6. evre,
- Tüm fonksiyonların normale döndüğü 7. evre
Brunnstrom’a göre inme geçiren hastalar iyileşme sürecinde bu evrelerden geçmektedirler.
Bu evrelerin ne kadar süreceği her hastada farklılık gösterir. Hastanın el hareketleri, kol hareketleri ve bacak hareketleri farklı evrelerde olabilir. Hastada aynı anda iki farklı evreye ait özellik görülebilir. Ayrıca, tüm hastalar bu ilerlemeleri gösterecek diye bir kural yoktur: Bir hasta başlangıçtaki bir evrede kalıp daha fazla gelişme göstermeyebilir.
Evre 1 – Kasların Gevşek Olduğu Dönem
İnme hastalarında, ilk dönemde felçli taraftaki kaslar tam gevşek haldedir. İstemli veya istemsiz bir kasılma mevcut değildir. Hasta genel olarak el, kol ve bacak hareketlerini gerçekleştiremez.
Evre 2 – Kasılmaların Ortaya Çıktığı Dönem
Bu evrede, hasta çabalayarak bazı temel hareketleri yapmaya başlar. Sinerji dediğimiz belirli kasların birlikte çalışması durumu görülür. Örneğin hasta elini çekmeye çalıştığında omuzda da hareket ortaya çıkar. Ayak bileğini çekmeye çalıştığında kalçada da hareket oluşur.
Ayrıca kaslarda istemsiz kasılmalar da oluşmaya başlar. Kas gerginliğinin artması ve istemsiz kasılmalara genel olarak spastisite denir. Hastanın parmak kasları kapanma yönünde, dirseği bükülme yönünde, ayak bileği aşağı yönde ve kalça dışa doğru kasılmaya başlayabilir.
Her hastada farklı sinerji hareketleri görülebilir ve farklı kas gruplarında spastisite gelişebilir.
Evre 3 – İstemsiz Kasılmalar Artar
2. evrede başlayan istemsiz kasılmalar ve spastisite, bu evrede zirveye ulaşır. Spastisite artışı hastada ağrıya neden olabilir ve önceki evrede başlayan istemli hareketleri zorlaştırabilir. Bu evrede özellikle eklem hareket açıklığının korunması ve kasların kısalmasının önlenmesi için germe egzersizleri ve soğuk uygulama ile spastisite azaltılmaya çalışılır. Bazı hastalarda spastisiteyi yenmek için botoks enjeksiyonları gerekebilir.
İlginizi Çekebilir : “Felçli Hastalarda Spastisite“
Evre 4 – İstemsiz Kasılmalar Azalır, İstemli Hareketler Artar
4. evrede spastisite azalmaya başlar. Hasta artık felçli kol ve bacak hareketlerinde daha iyi kontrol kurabilir. Hastanın yürüme kalitesi artar ve el-kol kullanımı gelişir. Ancak yine de hareketler normale kıyasla kısıtlıdır. Özellikle incelikli hareketlerde eksikler görülür. Bu evrede hasta artık daha aktif kuvvetlendirme egzersizlerini yapmaya başlar.
Evre 5 – Karmaşık Hareketler Yapılabilir
Bu evrede spastisite iyice azalmıştır. Hasta kaslarını daha koordineli çalıştırabilir ve karmaşık hareketleri yapabilir. Sinerji hareketleri yerini izole eklem hareketlerine bırakır. İzole eklem hareketi, hastanın diğer eklemleri hareket ettirmeden, örneğin yalnızca omuz eklemini hareket ettirebilmesi veya yalnızca dirseğini bükme hareketini yapabilmesidir. Bu evrede fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci daha aktif ve daha keyiflidir.
Karmaşık hareketler tekrarlandıkça ve hasta çalışmaya devam ettikçe hareketin kalitesi artmaya devam eder.
Evre 6 – Normal veya Normale Yakın Hareketler
Hasta el, kol ve bacak hareketlerini normal veya normale yakın şekilde gerçekleştirebilir. Hareketin kontrolü, neredeyse tamamen, yeniden sağlanmıştır. Anormal ve istemsiz hareketler kaybolmuştur. Bu evrede hasta koordinasyon ve hız ile ilgili birtakım görevlerde veya çok incelikli hareketlerde sorunlar yaşayabilir.
Evre 7 – Normal Hareketler
Felçli kol ve bacak normal vücut fonksiyonlarını tamamen geri kazanmıştır.
Okumaya Devam Edin : “İnme (Felç) Tedavisi“
Referans : flintrehab.com
