Yeni Bir Yaşam Tarzı ve Koronavirüs

Koronavirüs (Corona Virüs, COVID-19) pandemisi sadece neden olduğu hastalıkla değil, hastalığın yayılmasını yavaşlatmak ve durdurmak için alınan önlemler yoluyla da hayatımızı derinden etkiliyor. Belirli yaş grupları (20 yaş altı ve 65 yaş üstü vatandaşlar) sürekli sokağa çıkma yasağına tabiler.* Çalışan üretken yaş grubu ise hafta sonu ve resmi tatillerde sokağa çıkma yasağına tabiler.*

Diğer zamanlarda da mecbur olmadıkça dışarı çıkmıyoruz. Markete gittiğimizde içeri belli sayıda kişinin alındığını ve dışarıda girmek için bekleyenlerin oluşturduğu kuyrukları görüyoruz. Restorantların çoğu kapalı, açık olanlar ise sadece paket servis ediyor.* Yaşlılarımızla, çocuklarımızla olan teması azalttık. Yüz yüze görüşmelerin yerini video konuşmalar aldı. Uzaktan eğitim ve evden çalışma yeni norm oldu. Pandemi haberlerinin neden olduğu endişenin üzerine bir anda gerçekleşen pek çok değişimin stresi eklendi.

İnme – Felç Hastaları ve Koronavirüs

İnme, toplumumuzda aslında hastalığın sonucu olan felç kelimesi ile de anılmaktadır. İnme beynin kan dolaşımının aniden bozulması sonucu gelişen beyin hasarıdır.

İnme beyin kanaması, beyin damar tıkanıklığı, beyne pıhtı atması gibi sebepler ile oluşur. İnme kişide hareket, denge, duyu, duygu, konuşma, düşünme gibi pek çok farklı alanda belirti ve bulgulara neden olabilir. Kişinin hayatında önemli kısıtlanmalara yol açabilir. Bu engelleri aşmak için genelde uzun ve kararlı bir fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci gerekir.

İnme (felç) geçirmiş kişiler koronavirüse yakalandıkları takdirde zatürre gibi ağır komplikasyonlar açısından daha risklidir. Bu açıdan pandeminin inme – felç hastaları üzerinde iki kat stres oluşturduğunu düşünebiliriz. Her birey kendine özgü ek risk faktörleri taşıyabilir. Hastalığın yaygın görüldüğü salgın döneminde herkes için geçerli kural mümkün olduğunca evden çıkmamaktır. İleri yaş, bağışıklık sisteminin zayıf olması gibi durumlar varsa ek tedbirler almak gerekebilir. Bazı durumlarda aile hekimleri veya halk sağlığı birimleri riskli kişilerle iletişime geçerek takibe alabilir.

İlginizi çekebilir: İnme – Genel Bilgiler

Koronavirüs Komplikasyonları için Riskli Kişiler

Koronavirüs her yaştan insanı etkileyebilir. Ancak bazı risk faktörleri yeni koronavirüs hastalığını daha kolay kapmak ve hastalığın daha ağır seyretmesi ile ilişkili olabilir. Bunlar ileri yaş (60 yaş ve üzeri özellikle risklidir), hipertansiyon, diyabet (şeker hastalığı), kalp hastalıkları, akciğer hastalıkları (KOAH), obezite (beden kitle indeksinin 40 veya üzeri olması), kanser, bağışıklık sistemini zayıflatan diğer bazı durumlardır.

İnme hastaları genellikle bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlasını taşır. İnme ve inmeye zemin oluşturmuş hastalıklar vücudu zayıf düşürür ve hastalığı atlatmada ihtiyaç duyulan rezerv kapasiteyi azaltır. Benzer durum grip virüsü influenzada da görülür. Riskli kişilere mevsimlik influenza aşılarını yaptırmaları bu nedenle önerilir. Koronavirüs aşısı ile ilgili güvenilir ve güncel bilgileri almak için T.C. Sağlık Bakanlığı Covid-19 Aşısı Bilgilendirme Platformu‘nu ziyaret edin.

Evde Kalmak ve Sosyal İzolasyon

Dünyanın büyük bir kısmında ve ülkemizde, kişiler arası teması azaltmak COVID-19 hastalığından korunmak için uygulanan başlıca tedbirdir. Bunun için herkes evinde kalmalı, zorunlu olmadıkça dışarı çıkmamalıdır. Bu dönemde rutin hastane kontrollerini ertelemek uygun olabilir. Örneğin Sağlık Bakanlığı var olan ilaç raporları ile eczanelerden reçetesiz ilaç alımına onay vermiştir.* İnme hastaları, ilaçlarını düzenli kullanmalı ve kesinlikle aksatmamalıdır. Bu ilaçların bir kısmı tekrar inme geçirme riskini azaltmak için kullanılır ve ihmal edilmeleri ciddi sonuçlara yol açabilir.

Evde kalma süresinin ne kadar devam edeceği ve hangi koşullarda dışarı çıkılabileceğine dair güncel bilgileri Sağlık Bakanlığı internet sitesinden takip edebilirsiniz. Dışarı çıkmak gereken hallerde maske takmanız hastalığın yayılmasını yavaşlatır. Dışarı çıktığınızda diğer insanlarla aranızda 1,5-2 metre olacak şekilde mesafe bırakmalısınız. Eve gelince ilk iş olarak ellerinizi su ve sabunla yıkamalısınız. Mümkün olan durumlarda evden çalışmak önerilmektedir. Evden çalışma veya işe devam etmenin mümkün olmadığı durumlarda çeşitli sosyal destek ve yardım seçenekleri mevcuttur. Çalışanlar bu konuda öncelikle işverenleri ile diyalog kurabilir. Türkiye Cumhuriyeti Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı internet sayfasından güncel destekler hakkında bilgi alabilirsiniz.

Ev İçinde İzolasyon

COVID-19 (koronavirüs, corona virüs) hastalığını ağır geçirme açısından yüksek riskli kişiler evlerinde yalnız değilse ev içinde de kontrollü bir şekilde izole olmaları gerekebilir. Bunun için mümkünse ayrı bir odada kalmalı, bu mümkün değilse kalınan odanın iyi havalandırılmasına dikkat edilmelidir. Fiziksel veya mental fonksiyon kısıtlılığı olan inme – felç hastalarında, hastanın yakını veya bakıcısı da sıkı tedbirlere çok ciddi bir şekilde uymalıdır.

İnme (felç) hastası ve ilgilenen yakını veya bakıcısının ev içinde hareketi sınırlı alanlarda olmalı, ev kalabalık ise diğer kişilerle arasına en az 1 metre mesafe bırakmalı ve tıbbi maske takılmalıdır. Varsa ayrı tuvalet ve banyo kullanımı önerilmektedir. Bardak, tabak, havlu gibi eşyalar ortak kullanılmamalıdır. Eve ziyaretçi kabul edilmemelidir.

İzolasyonun Getirdiği Sorunlar

Evde izolasyon ve sosyal mesafelendirme çeşitli fiziksel ve psikolojik sorunlara neden olabilir. Hareketsizlik kalp ve akciğer kapasitesinin azalmasına, kas erimesine neden olur. Yalnızlık depresyon, aksiyete gibi etkiler yapabilir.

İnme geçirmiş kişiler için düzenli egzersiz yapmak sağlıklı kişilerden de daha büyük önem kazanmaktadır. İnmeli kişiler normal zamanlarda da egzersizde isteksiz olabilir ve zorlanabilir. Pandeminin getirdiği kısıtlamalar ise bu isteksizliği katlayabilir. Ancak hasta kendini bu yönde motive etmeli ve yakını özel çaba göstererek hastanın egzersizlerini düzenli yapmasını sağlamalıdır.

İnmeden sonraki ilk hafta ve aylar fizik tedavi ve rehabilitasyon için altın değerindedir. Ancak pandemi döneminde pek çok hastanenin rehabilitasyon servisleri kapatılmış veya yatak sayıları azaltılmıştır. Riskli gruptaki hastaların bu dönemde rehabilitasyon amaçlı hastaneye yatırılması onların enfeksiyonla karşılaşmasına yol açabileceğinden yatış kararları ertelenebilir. Ancak bu durum hastaların fizik tedavi, iş ve uğraşı terapisi, konuşma terapisi gibi ihtiyaçlarını ortadan kaldırmaz. Telafi için teletıp, telerehabilitasyon yöntemleri devreye sokulabillir.

Koronavirüs salgını her ülkede, bölgede ve şehirde farklı bir hızda ve yoğunlukta seyretmektedir. En güncel bilgiler için Sağlık Bakanlığı duyurularını kontrol ediniz. Acil olmayan işlemler için hastaneye gitmeden önce telefonla arayarak bilgi almanız uygun olabilir.

Koronavirüs Belirtilerinde Ne Yapmalı?

Koronavirüs hastalığının ana belirtileri yüksek ateş ve yeni başlayan devamlı öksürüktür. Nefes darlığı yapabilir. Halsizlik, kas ağrısı, boğaz ağrısı, ishal gibi başka pek çok belirti ve bulguya neden olabilir. Kendinizde koronavirüs belirtilerinden şüpheleniyorsanız danışma amaçlı “Alo 184” hattını arayabilirsiniz. Riskli kişilerin yüksek ateş, nefes darlığı belirtilerinde hastaneye başvurmaları gerekir, durum aciliyet gerektiriyor ise 112 aranmalıdır.

Koronavirüs (Covid 19) İnmeye Neden Olur mu?

İlk veriler COVID-19’un inme riskini arttırdığını işaret etmektedir ancak oranı henüz bilinmemektedir. Genelde bu ilişki daha ağır seyirli enfeksiyonda görülmüştür. Çin verilerine göre COVID-19 nedeniyle hastaneye yatırılan kişilerin %6’sında inme, %15’inde diğer şiddetli nörolojik belirtiler (konfüzyon, deliryum, koma) görülmüştür. Bu ağır zatürre geçiriyor olmaya bağlı olabilir veya COVID-19’a özel bir durum olabilir, henüz kesinleşmemiştir.

Koronavirüs nadiren beyin dokusu iltihabı (ensefalit) yapabilir. Bilinç durumu değişikliği görülen COVID-19 hastalarında sebep ensefalit olabilir. Literatürde COVID-19 ile ilişkili olarak akut hemorajik nekrotizan ensefalit (beyin dokusunda ödem ve kanma ile seyreden iltihap) vakası bildirilmiştir.

Okumaya Devam Edin : Koronavirüs Beyinde Hasar Bırakır Mı? Covid-19 ve Sinir Sistemi