İnme geçiren hasta ve hasta yakınlarının sık sorduğu sorulardan biri de “felç tedavisi ne kadar sürer?” sorusudur. Felç geçiren hastalar doğal olarak ne kadar sürede iyileşeceklerini merak ederler. İnme tedavisinde kesin bir süreden bahsetmek mümkün değildir. Çünkü iyileşme süreci ve iyileşme kapasitesi her hasta için farklılık gösterir. Ancak genel olarak inme (felç) tedavisinde bazı aşamaları sıklıkla yaşamaktayız.
İnme, beyin damar tıkanıklığı veya beyin kanamasına bağlı oluşur. İnmede beyindeki kan dolaşımı bozulur ve etkilenen beyin bölgesi yeterli oksijene ulaşamaz. Bu nedenle acil tıbbi müdahale ile beyindeki kan akışı yeniden sağlanmaya ve hastanın hayatı kurtarılmaya çalışılır.
İnmenin yeri ve şiddeti, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu, tedaviye ulaşma hızı gibi faktörler inme sonrası iyileşme sürecini etkileyen en önemli faktörlerdir. Genel olarak konuşursak küçük bir alanı etkileyen inmelerde iyileşme daha hızlı olur. Ancak bazen inme küçük bir alanda olsa dahi hayati bir beyin bölgesinde gerçekleşebilir. Bu durumda hasta ölebilir veya bazı fonksiyonlar geri dönüşü olmayacak şekilde kaybedilebilir. Dolayısıyla her inme farklıdır ve bu nedenle de her hastanın iyileşme süreci farklı olacaktır.
İyileşme Sürecini Etkileyen Faktörler
1) İnmenin Şiddeti
İnmenin şiddeti hafifse, yani küçük bir alan etkilendiyse, oluşan beyin hasarı daha az olabilir. Sonuç olarak iyileşme de daha hızlı gerçekleşir. İnme büyük bir alanı etkilediyse daha yoğun çalışma gerekebilir ve iyileşme daha uzun sürebilir.
2) İnmenin Yeri
İnme beynin birçok farklı bölgesini etkileyebilir. Beynin farklı bölgeleri, farklı işlevleri kontrol ettiğinden beyinde hasar gören bölgenin yeri, inme sonrası oluşacak tabloyu ve iyileşme süresini etkiler.
Örneğin sol beyin yarım küresinde gerçekleşen inme, konuşma bozukluğuna neden olabilir. Sağ yarım kürede gerçekleşen inme ise, kişinin vücudunun sol tarafını yok saymasına neden olabilir. İki farklı kişi beynin aynı bölgesinde inme geçirse bile, iyileşme süreleri farklılık gösterebilir.
3) Hastanın Yaşı
İnmenin şiddeti ve yeri, kişinin iyileşme süresini belirleyen en önemli faktörlerdir. Buna ek olarak kişinin yaşı da iyileşme sürecini etkiler. Daha genç hastalarda genellikle iyileşme potansiyeli daha fazladır ve iyileşme daha kısa sürede olur.
4) Hastanın Genel Sağlık Durumu
Kişinin inme geçirmeden önceki genel sağlık durumu da iyileşme süresini belirleyen bir faktördür. Kişide hipertansiyon, kalp ritim bozuklukları, diyabet ve çeşitli kronik rahatsızlıklar varsa bu durum iyileşme süresini olumsuz etkileyebilir. İnme geçirmeden önce ne kadar aktif ve sağlıklı iseniz iyileşmeniz o kadar hızlı olacaktır.
5) Acil Müdahale
İnmede acil tıbbi müdahale kişinin hayatta kalmasını ve inme sonrası oluşabilecek fonksiyonel kayıpları belirleyen önemli bir faktördür. Beynin kan dolaşımı ne kadar hızlı şekilde normal hale getirilirse kişinin iyileşme potansiyeli o kadar iyi olacaktır.
6) Erken Rehabilitasyon
Acil tıbbi müdahalenin ardından rehabilitasyon uygulamalarına hemen başlanmalıdır. Kişide oluşabilecek kas kısalmaları, eklem kısıtlılıkları, bası yaraları, enfeksiyon ve çeşitli sorunların önlenmesinde erken rehabilitasyon oldukça önemlidir. Ayrıca beynin yeniden iyileşmesinin uyarılmasında erken dönemde yapılan müdahalelerin katkısı büyüktür. Hasta rehabilitasyona ne kadar erken başlarsa, hızlı iyileşme ihtimali o kadar yüksek olacaktır.
İnme (Felç) Tedavi Süreci
Acil Müdahale
İnme tıbbi acil bir durumdur. Tıbbi müdahale ne kadar geç olursa, o kadar daha fazla beyin hücresi zarar görür. Beynin kan dolaşımını normale getirmek ve kişiyi hayatta tutmak için erken müdahale çok önemlidir.
İnme sonrası genel olarak hasta acil servise götürülür. Burada hastanın tıbbi durumu korunmaya çalışılırken inmenin tipi, yani kanamaya veya damar tıkanıklığına bağlı olması, araştırılır. Ardından tedavi uygulamaları başlar. Bu tedaviler ilaç tedavisi veya ameliyatı içerebilir.
Okumaya devam edin : “İnme Tedavisinde Kullanılan İlaçlar“
Akut Dönem
Hasta, hayati tehlikeyi atlattıktan sonra ve tıbbi durumu stabil hale geldiğinde yoğun bakımdan yatılı hasta servisine veya eve taburcu edilebilir. Hastanın tıbbi durumu stabil hale gelir gelmez erken rehabilitasyon uygulamaları başlanır.
Erken rehabilitasyon uygulamalarıyla beyin hücreleri hareketi yeniden öğrenmeleri için eğitilir ve hastada gelişebilecek ek sorunlar önlenir. İnme sonrası beynin hareketi yeniden öğrenmesi nöroplastisite dediğimiz beynin kendini yeniden organize edebilme özelliği sayesinde olur.
Ayrıca akut dönemde beynin kan dolaşımı normale döner, beyindeki ödem geriler ve kısmi hasar görmüş beyin hücreleri hızla kendini iyileştirmeye başlar. Maalesef ki tam hasar gören ve ölmüş olan beyin hücreleri kendini yeniden iyileştiremez. Bu durumda sağlıklı beyin hücreleri, ölen hücrelerin görevini devralmak üzere eğitilir.
Yoğun Rehabilitasyon Dönemi
Hasta nöroloji ve beyin cerrahisi kliniklerinde tedavisini tamamladıktan sonra (ortalama 1-2 hafta içinde) fizik tedavi ve rehabilitasyon kliniğine devredilir. Burada yoğun fizik tedavi ve rehabilitasyon, nörolojik rehabilitasyon ve robotik fizik tedavi uygulamaları başlanır.
İnme geçirdikten sonra özellikle ilk 3 – 6 ay önemli sürelerdir. Bu süreçte hastada en büyük fonksiyonel kazançlar sağlanır. Dolayısı ile hastanın inme sonrasında eve taburcu olup dinlenmesi yaklaşımı yanlıştır. Bir an önce fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları başlanmalıdır.
- Önce yatak içinde pasif egzersizler ve kuvvetlendirme çalışmaları yapılır.
- Bu süreçte hastayı erken dönemde ayağa dikmek için Robotik Yatak cihazından faydalanılır.
- Eş zamanlı olarak oturmaya geçiş ve gövde kontrolünün artırılması çalışmaları başlar.
- Sandalyede oturabilecek konuma gelen hastada El-Kol Robotu ile el ve kol fonksiyonlarının geri kazanılması çalışmaları başlar.
- Hasta gelişme gösterdikçe robotik yataktan, Yürüme Robotu’na geçilir. Burada hastaya doğru yürüyüş paterni yeniden öğretilir.
- Yürüme aktivitesini başlatan ancak henüz tam olarak dengeli ve güvenli şekilde yürüyemeyen hastada Yerçekimsiz Yürüme Robotu başlanır.
Hasta klasik fizik tedavi yöntemleri, beynin eğitilmesini içeren nörolojik rehabilitasyon yöntemleri ve robotik fizik tedavi cihazları ile kapsamlı bir tedavi programına tabii olur. Yatılı fizik tedavi dönemi ortalama 8 hafta sürmektedir. Bu durum hastanın iyileşme potansiyeline ve iyileşme hızına göre değişiklik gösterebilir.
Artık kendi başına veya hafif yardımla ayağa kalkıp yürüyebilen ve güvenli şekilde oturabilen hasta eve taburcu edilir.
Eve Taburculuk ve Ayaktan Fizik Tedavi
Eve taburcu edilen hastanın yatılı yoğun fizik tedavi döneminde kazandığı fonksiyonları kaybetmemesi ve yeni gelişmeler sağlaması için çalışmalara devam etmesi çok önemlidir. Bu dönemde hastanın her gün veya gün aşırı olacak şekilde kliniğe gelip tedavi alması istenir. Bu sayede hasta doktor ve fizyoterapistlerin gözetiminde olur ve fonksiyonlarındaki gelişmeler sürekli olarak değerlendirilir.
Bu dönemde artık hasta çok az yardımla veya yardımsız şekilde günlük aktivitelerini gerçekleştirmeye başlar. Ortalama 2-4 ay süren ayaktan fizik tedavinin ardından hasta günlük yaşam aktivitelerinde tam veya kısmi bağımsız olacak hale getirilir. Hasta ev ve iş hayatına dönmesi için teşvik edilir.
Ömür Boyu Takip
Hasta ayaktan fizik tedavi sürecini de atlattıktan sonra günlük yaşam aktivitelerinde daha bağımsız hale gelir. Ancak bazı durumlarda hastanın el ve kol fonksiyonlarında veya dengeli yürümesi konusunda kısıtlılıkları devam edebilir. Bu nedenle hastanın klinikte gördüğü tedaviler bitmiş olsa dahi çalışmaya devam etmesi gerekir.
Özellikle el ve kol fonksiyonları daha yavaş iyileşir. Burada hastanın pes etmemesi ve çalışmaya devam etmesi çok önemlidir. İnmede en hızlı iyileşme ilk 6 ay – 1 sene içinde görülür. Ancak 2 yıl veya 5 yıl geçmesine rağmen çeşitli fonksiyonlarda iyileşme sağlayabilmek mümkündür.
Bazı fonksiyonlar ise tüm çalışmalara rağmen geri kazanılamayabilir. Bu durumda hastaya o fonksiyonlarını gerçekleştirebilmesi için birtakım yardımcı cihazlar önerilebilir.
