Alkol kullanımı ile travmatik beyin hasarı birbiriyle yakından ilişkilidir. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmış istatistiksel araştırmalara göre travmatik beyin hasarı (TBH) geçirmiş kişilerin üçte ikisinde alkol istismarı veya riskli içicilik olduğu görülmüştür. Tüm TBH’ların yaklaşık %30-50 kadarı alkollü iken ve yaklaşık üçte biri de başka maddelerin etkisindeyken yaralanma geçirmiştir. TBH geçirenlerin yaklaşık yarısı yaralanmadan sonra alkol tüketimini azaltmış veya tamamen kesmiştir. Buna karşın bazı hastalar ise TBH sonrasında da fazla alkol tüketimine devam etmekte ve bunun olumsuz sonuçlarıyla karşılaşmaktadır.
Pek çok kişi travmatik beyin yaralanması sonrası alkole daha hassas hale geldiklerini fark eder. Alkol içiciliği tekrar yaralanma riskini arttırır, bilişsel sorunları ağırlaştırır ve depresyon gibi psikolojik sorunlara zemin hazırlar. Ayrıca beynin iyileşmesini de olumsuz etkiler. Tüm bu etkileri nedeniyle beyin hasarı olan kişilerin alkolden uzak durması şiddetle tavsiye edilmektedir.
Alkol Beyin Hasarının İyileşmesini Nasıl Etkiler?
Travmatik beyin yaralanması sonrası beynin iyileşmesi çok uzun zaman alabilir. Ağır hasarlarda süreç yıllar boyunca sürebilir. Alkol beynin iyileşme sürecini yavaşlatır veya durdurur. Beynin iyileşmesi için mümkün olan en iyi koşulları sağlamak için alkolden uzak durulmalıdır.
Travmatik beyin hasarı kişide epilepsi (nöbet) oluşma riskini arttırır. Alkol nöbet eşiğini düşürebilir ve nöbetleri tetikleyebilir. Alkol kullanmamak nöbet gelişme olasılığını azaltır.
Travmatik yaralanma ve alkol hafıza ve düşünme gibi zihinsel beceriler üzerinde benzer negatif etkilere sahiptir. Alkol beyin hasarının yol açtığı zihinsel problemleri şiddetlendirebilir. Alkolün negatif etkileri alkol bırakıldıktan sonraki günler ve haftalarda da devam edebilir.
Alkol ve Duygudurumu
Travmatik beyin hasarı sonrasındaki ilk yılda depresyon sıklığı genel topluma kıyasla 8 kat artar. Alkol depresyonu tetikleyebilir veya var olan depresyonu şiddetlendirebilir. Bunun yanında antidepresan ilaçların etkisini de azaltabilir. Antidepresan ilaç kullanan kişiler alkol almamalıdır.
Alkol Kullanımı ve Cinsellik
Alkol kullanımı cinsellik üzerine de negatif etki eder. Cinsel istek azalır. Erkeklerde testosteron üretimini azaltır. Erkeklerde sertleşme ve boşalma sorunlarına yol açar. Hem erkeklerde hem de kadınlarda cinsel tatmini azaltır.
“Güvenli” Alkol Miktarı
Travmatik beyin hasarı sonrası beyin alkole daha hassas hale gelir. Bu da bir veya iki bardak içkinin bile güvenli olmayabileceği anlamına gelir. Beyin hasarı olan kişiler denge ve koordinasyon bozukluğu yaşar, bunları geliştirmek için özel egzersizler yapılır. Bu egzersizler sırasında kişinin tüm dikkatini vermesi, beynin öğrenmeye açık olması gerekir. Alkol tüm bu süreci bozar. Kısacası beyin hasarı geçirmiş bir kişi için güvenli kabul edilebilecek bir alkol dozu yoktur.
Alkol kişinin kullandığı çeşitli ilaçlarla etkileşebilir. Bazı ilaçların etkisini azaltırken diğerlerinin etkisini arttırabilir ve ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Burada bahsettiğimiz pek çok olumsuz özellik marihuana, kokain, metamfetamin gibi illegal uyuşturucu ya da uyarıcı maddeler için de geçerlidir. Beyin hasarı geçirmiş kişiler bu maddelerin negatif etkilerine çok daha açık durumdadır ve kullanmamalıdır.
Pek çok kişi alkolü kendi kendine bırakabilir ancak bunu başaramayanlar psikiyatri uzmanlarından yardım alabilir.
Alkolü bırakmak istemeyenler zararlı etkileri azaltmak için bazı önlemler alabilir. Alkol tüketmeden önce yemek yemek ve su içmek kanda alkol seviyesinin aniden artmasını önleyebilir. Alkollü araç kullanmamak için ulaşım önceden planlanabilir, taksi kullanılabilir veya arkadaş grubu söz konusu ise alkol almayacak bir sürücü belirlenebilir. Yüksek alkol oranına sahip içkiler yerine bira tercih edilebilir veya sert içkiler suyla karıştırılabilir. Saatte bir birim içkiden hızlı içmemek, günde 2 içkiyi geçmemek zararlı etkileri azaltabilir. Kişi kendi için alkolsüz gün veya haftalar belirleyebilir. B1, B12 ve folat takviyesi almak alkolle ilişkili beyin hasarı riskini azaltabilir. Ancak beyin hasarı geçirmiş bir kişinin iyileşme şansını en yükseğe taşımak için hedefi alkolü tamamen bırakmak olmalıdır.
Referans
Weil ZM, Corrigan JD, Karelina K. Alcohol Use Disorder and Traumatic Brain Injury. Alcohol Res. 2018;39(2):171–180.
