İnme tedavisi; hareketlerin geri kazanılması, yürüme ve dengenin sağlanması, yutma ve konuşma bozukluklarının düzeltilmesi ve kişinin topluma geri kazandırılması aşamalarını içerir. Bu yazımızda 5 adımda felç tedavisi nasıl olur inceleyeceğiz.
Beyne giden damarların belirli bir bölgesinde tıkanma veya kanama olması sonucunda inme meydana gelir. İnme sonrası beyinde oluşan hasara bağlı olarak kişide felç dediğimiz hareket kaybı söz konusudur. Kaybedilen hareketin geri kazanılması ve felcin tedavi edilmesi için en hızlı şekilde fizik tedavi ve rehabilitasyon çalışmalarına başlanır.
İnme sonucu ortaya çıkan tablo, her hastada farklılık gösterir. Hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve inmenin beyinde etkilediği alana bağlı olarak çeşitli şikayetler meydana gelebilir. Dolayısı ile uygulanacak tedavi programı da kişiye özel olarak belirlenir.
İnme hastalarının pek çoğu doğru tedavilere doğru zamanda ulaşırlarsa felç kalmaktan kurtulabilirler. İnme geçiren kişiye en kısa sürede müdahale etmek, oluşacak beyin hasarını en aza indirebilir ve kişinin hayatta kalmasını sağlayabilir. Erken müdahale için inmenin en hızlı şekilde anlaşılması gerekir. İnmeyi erkenden ayırt edebilmek için yüze, kollara, bacaklara ve konuşmaya bakılır.
İnmenin Belirtileri Nelerdir?
Erken dönem belirtilerden biri yüz kaslarında tek taraflı güçsüzlüktür. Kişiden gülmesini, ıslık çalmasını veya gözünü kapatmasını istediğimizde yüzündeki asimetri kendini ele verir. Vücudun sağ veya sol tarafında kol ve bacak hareketlerinde güçsüzlük meydana gelir. Kişi her iki kolunu da havaya kaldırdığında güçsüzlük nedeniyle kollardan biri kalkmaz veya kısa sürede aşağı düşer. Diğer yaygın belirtiler ise şunlardır:
- Yürüme bozukluğu,
- Denge ve koordinasyon kaybı,
- Konuşulanları anlamada güçlük,
- Konuşma bozukluğu,
- Bilinç bulanıklığı,
- Ani görme kaybı veya çift görme,
- Baş ağrısı, baş dönmesi
Kişide bu belirtilerden bir veya birkaçı olması durumunda acilen sağlık kurumuna başvurmak gerekir.
5 Adımda İnme Tedavisi
İnme geçiren hastaların önemli bir kısmı, hayati tehlikeyi atlattıktan sonra çeşitli fonksiyon kayıplarıyla karşı karşıya kalırlar. Kol ve bacaklarda felç gelişmesi, konuşma – yutma bozuklukları, bilişsel sorunlar ve yürüme bozukluğu bu kayıplardan bazılarıdır.
Kaybedilen fonksiyonların geri kazanılması için erken dönemden itibaren fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarına başlanır. Fizik tedavi uygulamalarının temel amacı kişiyi günlük iş ve sosyal hayatına geri kazandırmaktır. Bu süreçte egzersizler, nörofizyolojik yaklaşımlar ve robotik rehabilitasyon uygulamaları dahil olmak üzere çeşitli tedavilerden faydalanılır.
1) İnme Tedavisi – Yürüme Eğitimi
Yatak içi nöro-rehabilitasyon egzersizleri ile hareketi geri kazanmaya başlayan hastada, en erken dönemde oturma ve ayağa kalkma çalışmalarına başlanır. Destekle ayakta durabilmeyi başaran hasta, yürüme eğitimine geçiş yapar.
Yürümenin yeniden kazanılması için özel yürüme egzersizleri, yardımcı cihazlar ve robotik fizik tedavi uygulamalarından faydalanılır. Robotik yürüme cihazları, hastanın vücut ağırlığını destekleyerek güvenli şekilde yürüme eğitimi yapılmasına imkan sağlar. Bu sayede hastaya doğru yürüyüş paterni yeniden öğretilebilir. En bilinen robotik yürüme cihazları yürüme robotu lokomat ve yerçekimsiz yürüme bandı alter g‘dir.
2) Denge Tedavisi
Denge bozukluğu, inme sonrası yaygın olarak görülen bir durumdur. Kas gücü geliştikçe denge ve koordinasyon da iyileşmeye başlar. Fakat tam anlamıyla geri kazanım için özel denge egzersizlerine ihtiyaç vardır. Dengenin iyileştirilmesi, yürümenin de gelişmesini sağlar.
Denge tedavisinde çeşitli statik ve dinamik denge egzersizlerinin yanı sıra bilgisayar destekli denge cihazları da kullanılmaktadır.
3) Yutma ve İletişim Bozukluklarının Tedavisi
İnme hastalarının yaklaşık yarısında yutma ve konuşma bozukluğu da meydana gelir. Yutma bozukluğu beslenme güçlüğünü ve akciğere aspirasyon riskini ortaya çıkarır. Bilgisayarlı yutma testi, inme hastalarının yutmada zorluk yaşayıp yaşamadığını veya hangi aşamada zorluk yaşadığını ortaya koyar. Yutmanın düzeltilmesi için yutma terapisi çalışmalarına başlanır.
Konuşma güçlüğü yaşayan hastalar için ise dil ve konuşma terapisi çalışmaları yapılır. Dil ve konuşma terapisinin amacı hastanın yeniden en etkili şekilde iletişim kurabilmesini sağlamaktır.
4) İnme Tedavisi – Psikolojik Destek
İnme geçiren hastalar depresyon, anksiyete, üzüntü ve yas benzeri psikolojik reaksiyonlar gösterebilir. Bazı hastalarda bu psikolojik durum tedavinin seyrini olumsuz etkileyebilir. Depresyon nedeniyle motivasyon kaybı yaşayan hasta tedaviyi yarıda bırakabilir. Bu nedenle inme tedavisinde psikolojik destek oldukça önemlidir.
Gerekli durumlarda yalnızca hastaya değil hasta yakınlarına da psikolojik destek sunulmalıdır. Çünkü hasta yakınlarının psikolojisi ve motivasyonu, inme hastasının iyileşme azmini etkileyecektir.
5) Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Daha önce inme geçiren kişilerde yeniden inme geçirme riski 2 ila 5 kat daha fazladır. Bu nedenle inmeye sebep olan faktörlerin ortaya konması ve yeniden inme geçirme riskinin azaltılması önemlidir.
Yeniden gelişebilecek inmeleri önlemek için sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, kilo kontrolü, sigaranın bırakılması, tansiyon ve kolesterolün kontrol altına alınması gibi yaklaşımlar önemlidir.
