İnme veya beyin hasarı nedeniyle felç geçiren kişi tekrar ev veya iş hayatına döndüğünde sahip olduğu araç ve olanakları gözden geçirmelidir. Bulunduğunuz mekanı ve kullandığınız eşyaları kendinize göre yeniden düzenlemek hayatınızı oldukça kolaylaştırır. Beyin hasarı sonrası iyileşme süreci aylar ve hatta yıllar boyu devam edebilir. Bu nedenle iş ve ev hayatındaki düzenlemeler, kişinin becerilerindeki değişime uygun şekilde sürekli devam etmelidir.
Hayatı yeniden organize etmek ve yeni alışkanlıklar kazanmak kolay değildir ancak başarılabilir. Rehabilitasyon sürecinde, mevcut kısıtlılıklar ve beceriler dikkate alınarak size uygun öneri ve teknikleri fizyoterapistiniz veya ergoterapistiniz ile çalışarak edinebilirsiniz.
İnme Sonrası Zaman Yönetimi
- Yapmanız gereken işleri günlük ve haftalık olarak yazıp planlayın.
- Programınızı devamlı yanınızda taşıyın.
- Gün içinde programınızı gözden geçirin ve yapmayı unuttuğunuz bir şey olup olmadığını kontrol edin.
- İşlerinizi hatırlamakta güçlük çekiyorsanız alarm veya hatırlatıcıları kullanabilirsiniz.
- Listeler hazırlayın ve işlerinizi önem sırasına göre kategorize edin.
- Büyük işleri küçük parçalara ayırın ve her seferinde tek bir parça ile uğraşın.
- Beyin hasarı aynı anda birden fazla iş yapma becerisini kısıtlayabilir. Bu nedenle yapmanız gereken her işe ayrı zaman ayırın.
- Gerçekçi hedefler belirleyin. Bir hedefe ulaşabilmek için kendinize yeterli zamanı verin ve ilerleme gösterdikçe kendinizi ödüllendirin.
İnme Sonrasında Mekan ve Eşya Yönetimi
Anahtar, cüzdan, gözlük ve telefon gibi eşyalarınızı her zaman belirli bir yerde bulundurun. Böylece ihtiyacınız olduğunda kolayca bulabilirsiniz. Bu eşyalarla işiniz bittiğinde onları tekrar aynı yerlerine bırakın. Aynı evi veya iş yerini paylaştığınız kişileri eşyalarınızın yerini değiştirmemeleri konusunda uyarın.
Gereksiz eşyalardan kurtulun. Üst üste yığılan gereksiz objeler dikkatinizi dağıtıp enerjinizi tüketebilir. Az sayıda eşya, takip edilecek ve ilgilenilecek daha az şey demektir.
Yaptığınız özel işler için ayrı çantalar oluşturun. Örneğin iş, gezinti, fizik tedavi, spor gibi aktivitelerde ihtiyaç duyduğunuz şeyler ayrı çantalarda olursa hazırlanıp çıkmanız hızlanır.
Banyo Düzeni
- Banyonuzda bulunan son kullanma tarihi geçmiş ürünleri ve ilaçları atın.
- Her gün kullandığınız eşyaları kolay erişebileceğiniz bir yerde ve bir arada tutun. Bunun için ufak bir sepet kullanabilirsiniz.
- Daha nadir kullandığınız eşyaları dolap veya raflara düzenli biçimde yerleştirin. Her eşyanın yeri belli olsun, gerekirse etiket kullanın.
- Her aile üyesinin hijyen ürünleri için kendine ait bir yeri olsun.
- Duş veya küvette kullanılan şeyler için askı veya duvar raflarını kullanabilirsiniz.
Mutfak Düzeni
- Son kullanma tarihi geçmiş veya bozulmuş ürünleri düzenli olarak ayırın.
- Her gün kullandığınız araçları bir arada bir sepet içinde tutabilirsiniz.
- Daha nadir kullandığınız araçları ise kendilerine ait dolap veya çekmecelere düzenli şekilde yerleştirin.
- Geniş dolap raflarından daha verimli yararlanabilmek için daha ufak sepetler kullanabilirsiniz.
- Mutfakla alakalı olmayan eşyaları mutfakta tutmayın.
Elbise Dolabı
- Hiç giymediğiniz kıyafetleri dolabınızdan ayıklayın. Bedeni uymayan veya yıpranmış elbiselerden kurtulun.
- Ayakkabılarınızı gözden geçirin. Aşınmış, yıpranmış ayakkabılar ayağınızı zorlayabilir veya düşme riskinizi artırabilir.
- Alışveriş yaparken gerçekten kullanacağınız ve ihtiyacınız olan ürünleri satın alın.
- Kıyafetlerinizi günlük kullanım ve iş için birbirinden ayırın.
- Farklı renk gruplarını ayrı tutarak kıyafet seçimini kolaylaştırabilirsiniz.
- Mevsimi geçen kıyafetleri ayrı bir dolapta saklayabilirsiniz. Böylece kullandığınız dolap rahatlar.
- Çanta, aksesuar gibi elbise dışı nesneleri ayrı bir yerde tutun.
Evi Toparlamak
- Evinizde sizi en çok rahatsız eden, en düzensiz kısmı belirleyin ve evi toparlamaya oradan başlayarak sırayla diğer odalara geçin.
- Temizlik yapmak için dinlenmiş ve hazır olacağınız bir zaman belirleyin. Gerekirse bir yakınınızdan yardım isteyin.
- Temizlik için birkaç tane kutu/sepet ve bir çöp kovası hazırlayın. Tutmak istediğiniz eşyaları, başkasına vermek istediğiniz eşyaları ve çöpe atmak istediğiniz eşyaları birbirinden ayırın.
- Dolap, çekmece ve rafları düzenlerken içinde bulundurdukları şeylere göre etiketlemeyi düşünebilirsiniz.
İnme Sonrası Çalışma Ortamı Nasıl Olmalı?
Yatay yüzeyleri sınırlı tutun. Yüzey arttıkça dikkat dağıtıcı eşyaların birikme olasılığı da artacaktır. Çekmecelerinizi, raflarınızı ve klasörlerinizi etiketleyin ve kullandığınız eşyaları kendi yerlerine geri koyun.
Sandalye, masa ve monitörü vücudunuza uygun pozisyona getirin ve ergonomik çalışmaya özen gösterin:
- Sandalyede otururken kollarınız dirsekten 90 derece bükülü ve rahat pozisyonda olmalıdır.
- Önkol ve uyluklar yere paralel olmalıdır.
- Sırtınız ve baldırlarınız ise yere dik konumda olmalıdır.
- Ayağınız yere düz şekilde basmalıdır.
- Monitöre bakmak için başınızı kaldırmanız veya indirmeniz gerekmemelidir. Karşıya baktığınızda ekranı rahat görmeniz gerekir.
- Gözleriniz ekranın üst kenarından yaklaşık 1/3 aşağıya odaklanmalıdır.
- El bilekleriniz klavye ve fare kullanırken düz veya hafif geriye bükülü olmalıdır; içe bükülü olmamalıdır.
İnme – Felç Sonrası Finans ve Evrak İşlerini Organize Etmek
- Faturalarınız için otomatik ödeme talimatı verin veya takviminizde hatırlatıcılar oluşturun. Ödemeleriniz sonucu aldığınız faturaları dosyalayın.
- Tek kredi kartı kullanırsanız harcamalarınızı takip etmeniz kolaylaşır. Ayrıca bütçenizi düzenlemek için uygun bir bilgisayar programı kullanabilirsiniz.
- Kağıtları elinize geçtikleri anda saklanması gereken ve atılması gereken olarak ikiye ayırın. Böylece gereksiz kağıt yığınlarının önüne geçebilirsiniz.
- Belgelerinizi dosyalara ayırın. Dosyalar için renk kodları veya alfabetik sıralama yapabilirsiniz. Bilgisayar dosyalarınız için de klasörler oluşturun.
- Önemli evraklarınız için bir bankada kasa kiralayabilirsiniz veya evinize güvenli bir kasa alabilirsiniz.
İnme Hastalarının Ev Ortamında Yemek Hazırlaması
Yemek hazırlamak beyin hasarı geçirmiş biri için zor olabilir. Dikkat eksikliği, unutkanlık gibi sorunlar ocağı açık unutmak gibi riskleri beraberinde getirebilir. Fırın veya ocak açıkken mutlaka bir zamanlayıcı kullanın.
Yemek tariflerini uygulamak zorlaşabilir. Bir malzemeyi kullanıp kullanamadığınızı, kaç ölçü koyduğunuzu unutabilirsiniz. Sıralamada önemli basamakları atlamanız veya yerlerini karıştırmanız da mümkündür. Bununla başa çıkmak için tarifleri en basit basamaklarına ayırın. Başlamadan önce tüm malzemeleri çıkarın ve hazırlayın. Her şeyi kullanacağınız ölçekte daha küçük kap veya tabaklara ayrıştırın. Gereken kadarını ayırdıktan sonra kalanı tekrar yerine yerleştirin. Tarifin bir kopyası üzerinden, her basamağı yaptıkça tik atın. Ekstra dikkat göstermeniz gerektiği için yemek hazırlamak alışık olduğunuzdan uzun sürebilir. Kendinize yeterli zamanı verin. Kahvaltı gibi kısıtlı zamanda hazırlamanız gereken bir öğünde gerekli malzeme ve araçları akşamdan ayırabilirsiniz.
Her hafta yapacağınız yemekleri önceden planlayıp ona göre alışveriş yapın. Yoğun günlerde daha pratik yemekler hazırlayabilir veya önceki günden artanları yiyebilirsiniz.
Alışveriş Yapmak
Araba kullanmak, arabayı park etmek, yorgunlukla başa çıkmak, ihtiyaç olan şeyleri hatırlamak alışveriş yapmanın içerdiği bazı güçlüklerdir. Bu güçlükleri aşmak için bazı stratejiler kullanılabilir.
- Sabah alışveriş yapmak kalabalıklardan kaçınmayı sağlayabilir.
- Alışverişe çıkmadan önce alınması gereken ürünlerin tam bir listesi yapılmalıdır.
- En sık gereken şeyleri içeren şablon bir liste oluşturup her alışveriş öncesi bu listenin üzerinden geçerek süreci pratikleştirebilirsiniz.
- Çok sayıda şeyi aynı anda almak enerjinizi birden tüketiyorsa alışverişlerinizi daha küçük miktarlara ayırın.
- Gerektiğinde bir yakınınızdan yardım isteyin.
- İnternet yoluyla marketten evlere servis hizmetleri büyük kolaylık sağlayan yeni bir uygulamadır.
Çamaşır Yıkamak
Çamaşır yıkamak da yemek hazırlamak gibi sağlıklı kişiler için bile yorucu olabilir.
- Çamaşır makinesi ve kurutucuyu açtığınızda alarmınızı ayarlayın. Makinanın çalıştığı odadaki ışığı açık bırakmak unutmanızı önleyebilir.
- Müsait zamanınıza göre yıkayacağınız çamaşır miktarını belirleyin.
- Başladığınız işi bitirin. Yani yıkama, kurutma, ütüleme ve dolaba yerleştirme işlemlerini ertelemeden tek seferde halledin.
İzleyin: İnme Sonrası Taburculukta Ev Önerileri
Bu makale İstanbul Rehabilitasyon Akademisi Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanmış ve onaylanmıştır.
