Felçli hastalarda eklem katılığı (tıp dilinde kontraktür) oldukça yaygın görülebilen bir sorundur. Kontraktürler; kasların, eklemlerin ve tendonların sertleşmesi veya gerilmesi nedeniyle oluşabilirler. İnme hastalarında spastisite gelişimi, etkilenen eklemlerde kontraktür oluşmasına yol açabilir. En sık kontraktür gelişen eklemler el, dirsek, kalça, diz ve ayak bileği eklemleridir.
Sonuç olarak, felçli hastalarda gelişen eklem katılığı, hastanın günlük yaşam aktivitelerini kısıtlar. İnme geçiren hastalarda erken dönem fizik tedavinin temel hedeflerinden biri, hastada gelişebilecek kontraktürlerin önlenmesidir.
Bu yazımızda, kontraktürlerin önlenmesi ve oluşan kontraktürlerin tedavisi için en iyi yöntemleri sizlerle paylaştık.
Felçli Hastalarda Eklem Katılığı Neden Olur?
Kontraktürler (halk dilinde eklem katılığı); kasların, eklemlerin ve yumuşak dokuların aşırı kısalması veya sertleşmesi ve sonuç olarak eklemin hareketinin azalması olarak ifade edilebilir.
İnme sonrası gelişen felç nedeniyle kişinin istemli hareketleri kısıtlanır. Felçli hastalar genellikle vücudunun bir yarısını hareket ettiremezler. Dolayısıyla etkilenen kol ve bacak eklemleri hareketsiz kalır. Bu hareketsizlik süresi uzadıkça kas ve yumuşak dokular da sertleşmeye başlar ve eklemin hareket yeteneği azalır. Felçli hastalarda eklem katılığının en önemli nedenlerinden biri budur.
Ek olarak, inme hastalarında oluşabilen spastisite, kas tonusunda veya kasılmasında anormal bir artışa yol açar. Bu aşırı kas kasılması, kasların zamanla sertleşmesine ve kısalmasına neden olur. Spastisite yönetilemez ise eklem hareketi azalır ve kontraktür gelişebilir. Spastisite ve kontraktürler; ağrıya ve yaşam kalitesinin azalmasına neden olabilir.
Örneğin inme sonrası el kaslarında spastisite gelişmesi, parmakların ve el bileğinin içe doğru kıvrılmasına neden olabilir. Kasların, tendonların ve eklemlerin zamanla sertleşmesiyle el sıkı bir yumruk halinde kalabilir.
İnme Sonrası Kontraktürlerin Tedavisi
İnme hastalarında spastisite ve kontraktürlerin önlenmesi veya tedavisi için çeşitli rehabilitasyon yöntemleri uygulanır. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları ile kontraktür gelişimi önlenebilir veya oluşan kontraktürler tedavi edilebilir. İnme sonrası kontraktürlerin tedavisi için kullanılan en yaygın yöntemler şunlardır:
Eklem Hareket Açıklığı ve Germe Egzersizleri
Kontraktür gelişimini önlemenin en iyi yollarından biri eklem hareket açıklığı ve germe egzersizlerinin düzenli olarak uygulanmasıdır. Erken dönemde aktif hareketi bulunmayan hastada, fizyoterapist eşliğinde pasif eklem hareket açıklığı egzersizleri ve hafif germe hareketleri uygulanır. Bu sayede eklemlerin normal hareketi korunur ve kasların kısalması önlenir.
Spastisite gelişen hastada germe egzersizleri çok önemlidir. Bu hastalarda uzun süreli germeler ve eklemin normal pozisyonunu koruyabilmek için ortez kullanımı, kontraktür gelişimini önleyebilir.
Felçli Hastalarda Doğru Pozisyonlama
İnme hastalarında erken dönemde kol, bacak ve gövde hareketleri azalmıştır. Hasta kendi başına sağa ve sola doğru dönemez veya oturur pozisyona gelemez. Bu nedenle doğru pozisyonlama ve 2 saatte bir pozisyon değişimi oldukça önemlidir. Bir pozisyonda uzun süre hareketsiz kalmak kasların kısalmasına ve kontraktürlere yol açabilir.
Fizyoterapistiniz, sırt üstü – sağlam tarafa yan yatış – felçli tarafa yan yatış – yüz üstü ve oturma pozisyonlarında nelere dikkat etmeniz gerektiği ve hastanızı nasıl pozisyonlamanız gerektiği konusunda sizleri bilgilendirecektir. Eklemlerin normal pozisyonunu korumak ve sık pozisyon değişikliği yapmak, kontraktür gelişimini önlemek için çok önemlidir.
İnme Sonrası Elektrik Akımı ile Tedavi
Elektrik stimülasyonu, inme hastalarında kas katılımını artırmak ve spastisiteyi tedavi etmek için kullanılabilen bir rehabilitasyon yöntemidir. Cilt üzerine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla etkilenen kaslara elektrik akımı uygulanmasını içerir. Elektrik stimülasyonu ile spastisite ve kas gerginliği azaltılabilir ve konraktür gelişimi önlenebilir.
İlginizi çekebilir : “Felçli Hastalarda Elektrik Stimülasyonu“
Felçli Hastalarda Botoks Uygulaması
Spastisite tedavisi için eklem hareket açıklığı egzersizleri, germeler, soğuk uygulama, elektrik stimülasyonu ve ortezleme gibi yöntemler uygulanabilir. Ancak bazı durumlarda spastisiteyi tedavi etmek için botoks enjeksiyonları gerekebilir.
Botoks enjeksiyonları, aşırı kasılmış haldeki kası geçici olarak felç ederek spastisiteyi azaltır, kasların ve eklemin gevşemesini sağlar. Botoks uygulamasının etkisi geçici olsa da, bu rahatlama evresinde yapılan egzersizler ve ortezleme gibi müdahaleler, spastisitenin ve kontraktürlerin tedavisi için önemli bir fırsat sağlar.
İzleyin : “Felçli Hastalarda Botoks Enjeksiyonu ile Spastisite Tedavisi“
İnme Sonrası Ortezleme
Ortezler, eklemleri ve kasları desteklemek ve hafifçe germek için özel olarak takılan cihazlardır. En sık el – el bileği, dirsek, ayak bileği ve diz kontraktürlerinde kullanılırlar. Spastisite ve kontraktür gelişen hastada, ortez hastaya özel olarak tasarlanmalıdır.
Ameliyat ile Kontraktür Tedavisi
Kontraktürler ağrıya neden olabilir, eklem hareketini ve yaşam kalitesini ciddi derecede etkileyebilir. Bazı durumlarda tüm müdahalelere rağmen kontraktürler tedavi edilemeyebilir. Ameliyat genellikle son çare bir müdahaledir, ancak bir kontraktür ilerlemişse ve işlevinizi sınırlıyorsa doktorunuz bunu önerebilir.
Kontraktürler için cerrahi müdahale, kasılmış bir kasın veya tendonun uzatılmasını veya serbest bırakılmasını içerir. Ameliyatla elde edilen hareket açıklığını korumak ve iyileştirmek için hemen ardından kapsamlı fizyoterapi çalışmaları başlanır.
İnme Sonrası Spastisite hakkında detaylı bilgi için tıklayabilirsiniz.
Referans: flintrehab.com
